Trong văn hóa Việt Nam, việc lập bàn thờ gia tiên là một phong tục truyền thống quan trọng và được coi là nền tảng của tín ngưỡng tâm linh trong gia đình. Trong mỗi gia đình Việt, bàn thờ gia tiên được coi là nơi linh thiêng để con cháu được cúng dường và bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên và các vị thần linh. Nhưng ai được lập bàn thờ gia tiên? Câu hỏi thắc mắc nhận được rất nhiều sự quan tâm. Vậy hãy cùng Kiến Vàng Việt Nam đi tìm lời giải đáp trong bài viết dưới đây nhé!
Ai được lập bàn thờ gia tiên?
Theo phong tục truyền thống của người Việt Nam, việc thờ cúng gia tiên thường do người con trai trưởng trong gia đình phụ trách. Tuy nhiên, đấy là trong trường hợp bố mẹ đã mất hoặc sức khỏe đã yếu không thể “chăm lo” chuyện thờ cúng. Nếu bố mẹ còn sống và người con trưởng ở riêng thì điều này không cần thiết.
Có một số quan điểm cho rằng, việc lập bàn thờ gia tiên khi bố mẹ còn sống chẳng khác nào tự xem họ đã mất. Thay vào đó, chúng ta chỉ cần lập bàn thờ thần linh, thổ công là được.
Bên cạnh đó, người con trai thứ không nhất thiết phải lập bàn thờ gia tiên. Người con thứ chỉ có nghĩa vụ làm lễ cúng hoặc góp lễ ở nhà con cả là được. Tuy nhiên, trong trường hợp bố mẹ đã mất và người con thứ ở xa quê hương không thể về góp giỗ thì cũng có thể lập bàn thờ gia tiên để thờ cúng tại nhà. Vào những ngày giỗ, lễ Tết hàng năm, người con thứ chỉ cần thành tâm làm mâm cơm mời ông bà, bố mẹ, tổ tiên về hưởng lộc. Người ta thường gọi đây là bàn thờ vọng, “bái vọng” nghĩa là cúng từ xa.
Ngoài ra, còn một trường hợp nữa người con thứ có thể lập bàn thờ gia tiên, đó là người con trai trưởng đã mất hoặc đi làm xa, không thể chăm lo việc thờ cúng ông bà, tổ tiên. Khi đó, người con thứ sẽ lập bàn thờ gia tiên và thay người con cả phụ trách việc này.
Hướng dẫn cách lập bàn thờ gia tiên chuẩn xác
Bàn thờ gia tiên là nơi linh thiêng để con cháu bày tỏ sự tôn kính và tri ân đối với tổ tiên những người đã khuất. Chính vì vậy, khi lập bàn thờ chúng ta cần làm với tấm lòng thành và sự trân trọng. Dưới đây là hướng dẫn cách lập bàn thờ gia tiên cực chuẩn xác mà bạn có thể tham khảo:
Chọn ngày giờ lập bàn thờ gia tiên
Khi lập bàn thờ, điều quan trọng nhất cần quan tâm là ngày giờ lập bàn thờ. Theo tín ngưỡng của người Việt, bàn thờ tổ tiên và lư hương là nơi ngự của thần linh và linh hồn của người đã khuất. Vì vậy, khi lập bàn thờ trong nhà mới cần phải chọn ngày lành tháng tốt và làm lễ mời họ về nhà.
Ngày lập bàn thờ thường là ngày tốt – theo lịch vạn niên hoặc theo tính toán của các thầy phong thủy. Đồng thời, ngày này còn phải đáp ứng các yếu tố: phù hợp với tuổi, mệnh với gia chủ, không phải ngày “sát sư” – ngày vía của thầy phong thủy.
Thông thường, ngày lập bàn thờ thường vào khoảng đầu tháng, muộn nhất là vào ngày rằm giữa tháng. Không bao giờ lập bàn thờ vào năm hạn, năm tuổi hoặc năm “tam tai” của gia chủ.
|Xem thêm: Top 8 vị trí đặt bàn thờ cần tránh trong phong thủy
Chọn vị trí và hướng đặt bàn thờ gia tiên
Bàn thờ là nơi ở của ông bà, tổ tiên thiêng liêng. Vì vậy, bàn thờ không thể đặt tùy tiện. Việc đặt bàn thờ vi phạm điều cấm kỵ sẽ mang đến nhiều điềm xấu cho gia đình. Bàn thờ gia tiên tốt nhất nên đặt ở nơi trang trọng trong nhà. Nếu nhà có nhiều phòng thì bàn thờ có thể đặt ở một phòng riêng làm phòng thờ. Nếu căn hộ có diện tích nhỏ thì bàn thờ gia đình nên đặt ở phòng khách.
Để chọn được hướng và vị trí đặt bàn thờ chính xác, gia chủ có thể nhờ thầy phong thủy đến xem. Sau đó thầy phong thủy sẽ xác định vị trí, hướng đặt bàn thờ để giúp gia chủ. Nếu không có điều kiện thầy, gia chủ có thể đặt bàn thờ hướng Tây Bắc. Theo phong thủy, hướng Tây Bắc là hướng dương. Bàn thờ mang tính âm, khi đặt về hướng dương sẽ tạo nên sự cân bằng âm dương.
Chuẩn bị mua bàn thờ gia tiên và các món đồ thờ trên bàn thờ
Hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của dịch vụ cung cấp bàn thờ gia tiên, việc mua bàn thờ ở các cửa hàng đồ cúng rất dễ dàng. Mẫu bàn thờ hiện nay cũng rất đa dạng. Thiết kế của bàn thờ cũng được cải tiến, theo xu hướng hiện đại hóa, đơn giản hóa.
Khi chọn mua bàn thờ, ngoài mẫu mã, gia chủ cần đặc biệt chú ý đến kích thước bàn thờ. Bạn nên tham khảo trước mẫu và kích thước của từng mẫu bàn thờ. Kích thước bàn thờ chuẩn là kích thước theo thước Lỗ Ban. Người ta tin rằng những kích thước này sẽ mang lại sự giàu có cho gia chủ.
Ngoài việc chọn mua bàn thờ, gia chủ cũng cần chuẩn bị đồ thờ cúng. Về cơ bản, đồ thờ trên bàn thờ tổ tiên không cần quá cầu kỳ. Gia chủ chỉ cần chuẩn bị những món ăn sau:
- Ngai thờ, ảnh thờ
- Bát hương
- Mâm bồng
- Kỵ nước thờ
- Ống hương
- Bình cắm hoa
Nếu gia đình có điều kiện lập bàn thờ gia tiên lớn thì có thể đặt thêm bộ lư – đỉnh đồng thờ, chóe thờ, đèn Thái Cực, Lưỡng Nghi. Các món đồ thờ này sẽ làm tăng thêm phần trang nghiêm, cung kính cho không gian thờ cúng.
Thực hiện thủ tục bốc bát hương cho bàn thờ gia tiên
Thủ tục bốc bát hương được tiến hành sau khi gia chủ đã chuẩn bị xong đồ cúng. Để sau khi bốc bát hương xong có thể đặt lên bàn thờ để làm lễ. Tùy theo khả năng và thói quen của gia đình mà gia chủ có thể bày 1 – 3 bát hương. Đối với những gia đình không đi sâu vào lễ nghi, thờ cúng thì có thể lập 1 bát hương. Bát hương này vừa dùng để thờ cúng thần linh, vừa để thờ cúng tổ tiên.
Những gia đình có truyền thống lễ nghi và coi trọng việc cúng tế nên bốc 3 bát hương, trong đó có 2 bát hương nhỏ và 1 bát hương lớn. Bát hương nhỏ bên phải thờ gia tiên, bát hương nhỏ bên trái thờ bà cô, ông mãnh, huyền cô, huyền cậu. Còn bát hương chính giữa để thờ các quan trên và thần linh.
Đồ dùng để chuẩn bị bốc bát hương gồm có:
- Bộ bát hương (1 hoặc 3 bát)
- Tro bếp. Tuy nhiên, tốt nhất là sử dụng thân lúa nếp khô, đốt thành tro rồi đổ đầy vào bát hương. Tuyệt đối không được sử dụng cát để bốc bát hương.
- Tờ hiệu viết tên gia chủ hoặc tên người được thờ cúng hoặc dòng họ gia tiên cùng địa chỉ lập bàn thờ.
- Bộ thất bảo để thu nạp tài lộc, phúc khí gồm các mẩu vàng, bạc, mã não, san hô, hổ phách, xà cừ, trân châu. Nếu không thể tìm được bộ thất bảo này, gia chủ có thể thay bằng vàng lá hoặc bạc thật.
Để làm thủ tục bốc bát hương, gia chủ nên liên hệ với chùa, đền ở địa phương. Ngày nay, hầu hết các gia đình đều đến chùa để bốc bát hương. Các sư thầy sẽ giúp gia chủ chuẩn bị đầy đủ đồ đạc và bùa hộ mệnh cần thiết cho bát hương. Ngoài ra, việc bốc bát hương ở chùa sẽ mang lại sự mát lành, may mắn nên nhiều người thường chọn cách bốc bát hương ở chùa thay vì ở nhà.
Thực hiện lễ nhập trạch, lễ an vị bát hương
Sau khi bàn thờ tổ tiên, lễ vật và bát hương đã được chuẩn bị xong, gia chủ cần làm lễ nhập trạch và làm an vị bát hương. Đó là nghi lễ cúng tế để gia chủ có thể bắt đầu cuộc sống ở nơi ở mới. Giống như khi chuyển đến nơi ở mới thì phải khai báo tạm trú, tạm vắng vậy.
Lễ nhập trạch hay còn là nghi lễ báo cáo với các vị quan cai quản trời đất về sự thay đổi nơi ở của bạn. Từ đó, các ngài sẽ phù hộ và bảo vệ gia đình bạn khỏi những điều xui xẻo.
Để thực hiện lễ nhập trạch, các bạn chỉ cần chuẩn bị các món đồ sau:
- Hoa tươi
- Trái cây
- Bánh kẹo
- Một bộ tam sanh gồm 1 miếng thịt lợn luộc, 1 quả trứng luộc và 1 con tôm luộc
- Xôi đồ
- Đĩa muối
- Vàng mã
- Rượu trắng và nước sạch
- Trầu cau
Bạn cần thực hiện lễ nhập trạch vào giờ hoàng đạo, gia chủ đọc bài văn khấn nhập trạch và cắm hương trực tiếp lên mâm cúng.
Lễ an vị bát hương là một trong những nghi thức của lễ nhập trạch. Nếu đã nhờ các sư bốc bát hương thì gia chủ chỉ cần đặt bát hương lên bàn thờ. Đồng thời đốt hương và đọc bài khấn. Sau khi đọc bài khấn an vị thì đặt đồ lễ và đọc văn khấn nhập trạch.
Nghi thức làm lễ nhập trạch và an vị bát hương không quá khó khăn. Gia chủ có thể tự làm hoặc nhờ thầy phong thủy hoặc thầy tu trong chùa làm. Tuy nhiên, đối với giới trẻ hiện nay, hầu hết mọi người đều lựa chọn mời thầy phong thủy để đảm bảo buổi lễ được tiến hành chính xác nhất.
|Xem thêm: Văn Khấn Di Chuyển Bàn Thờ Để Sửa Nhà – Các Thủ Tục Đầy Đủ, Chi Tiết
Lời kết
Bài viết trên đây là toàn bộ thông tin về bàn thờ gia tiên mà Kiến Vàng Việt Nam muốn chia sẻ đến các bạn. Hy vọng với những chia sẻ này sẽ giúp các bạn có thể giải đáp được thắc mắc Ai được lập bàn thờ gia tiên cũng như các lập bàn thờ chuẩn phong thủy. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào thì hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp nhé!
